"Κοινοί ιεροί τόποι" (ή ...τ(ρ)όποι";) του θρησκεύεσθαι; Η Θεσσαλονίκη, μια πόλη στην οποία έχουν ιστορικά ακμάσει οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες (χριστιανική, μουσουλμανική, ιουδαϊκή) αλλά και ένα μέρος που βρίσκεται στο μεσογειακό σταυροδρόμι της μετανάστευσης, κρίθηκε ως το ιδανικό σημείο για την αφήγηση των Κοινών Ιερών Τόπων.
"Κοινοί ιεροί τόποι" είναι ο τίτλος της τριμερούς έκθεσης που σχεδιάστηκε ως ένα είδος προσκυνήματος στην πόλη (διοργανώνεται από το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τον Δήμο Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της πολιτισμικής γιορτής- τιμής της Θεσσαλονίκης, των "Δημητρίων") και αποκαλύπτει διαφορετικές πτυχές του "μοιράσματος του ιερού", ιστορικού και σύγχρονου.
Η έκθεση θα μπορούσε λαϊκότροπα να φέρει τον τίτλο "Εσύ Χριστό κι εγω Αλλάχ/όμως κι οι δυο μας" ... "κλέβοντας" τον στίχο του Πυθαγόρα...
"Όπως έκαναν στο παρελθόν για αιώνες, έτσι και σήμερα, πολλοί Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι προσεύχονται σε ιερά που ανήκουν σε μια άλλη θρησκεία.
Η ύπαρξη κοινών ιερών τόπων είναι ένα γνωστό φαινόμενο με βαθιές ρίζες στη Μεσόγειο, το οποίο φανερώνει τη διαπερατότητα των ορίων μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων. Παρά τις θεολογικές διαφορές, οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες μοιράζονται ένα σύνολο κοινών στοιχείων ως προς τις πεποιθήσεις, τις τελετουργίες, τα ιερά πρόσωπα και τους ιερούς τόπους.
Ωστόσο, οι διασταυρώσεις αυτών των στοιχείων δεν στερούνται ασάφειας και μπορούν να οδηγήσουν σε συγκρούσεις. Ο μεσογειακός κόσμος, επομένως, έχει να προσφέρει πολλά παραδείγματα διαμοιρασμού και αμοιβαιότητας, αλλά και διαχωρισμού ή διαίρεσης" λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Θούλη Μυσιρλόγλου, επιμελήτρια των δύο απο τα τρία "σκέλη" της έκθεσης (στο ΜΜΣΤ και το Γενί Τζαμί).
Το πρώτο μέρος της έκθεσης στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (όπου και θα πραγματοποιηθούν το ερχόμενο Σάββατο 23/9 τα εγκάινια, απο τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη), φωτογραφίες, έργα τέχνης, εικόνες, ανθρωπολογικά τεκμήρια συμπλέκονται, δίνοντας νέο νόημα στην έννοια της θρησκευτικής συνύπαρξης ενώ η ανθρωπολογική μαρτυρία περιγράφει ιερά αφιερωμένα σε προφήτες και πατριάρχες, στην Παναγία και σε αγίους που τιμώνται από διαφορετικές θρησκείες.
Τα εκτιθέμενα έργα σύγχρονης τέχνης λειτουργούν ως νέοι τόποι διαπραγμάτευσης εννοιών του ιερού και "θέτουν ερωτήματα" γύρω από τη δύναμη των θρησκευτικών συμβόλων και παραδόσεων, καθώς και των πρακτικών, οι οποίες βρίσκονται στον πυρήνα ή στις παρυφές της θρησκείας και της πίστης.
Το δεύτερο μέρος της έκθεσης στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (σε επιμέλεια Στέργιου Καράβατου) παρουσιάζει ένα φωτογραφικό οδοιπορικό (ένα πανόραμα φωτογραφικών προσεγγίσεων, όπου το αρχειακό υλικό διαπλέκεται με το σύγχρονο φωτογραφικό ντοκουμέντο και η επιστημονική ερευνητική καταγραφή με τις προσωπικές αναμνηστικές φωτογραφίες των ίδιων των προσκυνητών και μυστών αυτών των τόπων), μέσα απο τις πολυποίκιλες γεωγραφίες και κοινότητες ιερών τόπων της Μεσογείου.
Το τρίτο μέρος της έκθεσης, στο Γενί Τζαμί (όπου το βράδυ του Σαββάτου, στις 22.00, μετά την τελετή των εγκαινίων στο ΜΜΣΤ θα δοθεί και συναυλία με τη Σαβίνα Γιαννάτου), παρουσιάζει μια ιστορική αφήγηση της πόλης της Θεσσαλονίκης με έμφαση στις ωσμώσεις μεταξύ των τριών μεγάλων θρησκευτικών κοινοτήτων, ως μέρος τόσο του θεσμικού περιβάλλοντος, όσο και της συνύπαρξης σε καθημερινό επίπεδο.
Θεσμικές επαφές, λαϊκές θρησκευτικές αλληλεπιδράσεις, μαρτυρίες περιηγητών και ιστορίες συνύπαρξης σε συγκεκριμένους ιερούς τόπους αναδεικνύονται ως πολύτιμα θραύσματα μιας εμπειρίας της πόλης που έχει πλέον απολεσθεί και μιας μνήμης που φθίνει: της Θεσσαλονίκης ως πόλης που κάποτε μοιράζονταν διαφορετικές εθνοτικές και θρησκευτικές κοινότητες.
Με βάση υλικό ανθρωπολογικής έρευνας, διαφορετικές εκδοχές της έκθεσης παρουσιάστηκαν στο Μουσείο Πολιτισμών της Ευρώπης και της Μεσογείου (MuCEM) στη Μασσαλία (2015) και στο Μουσείο Μπαρντό στην Τύνιδα (2016). Επόμενες προγραμματίζονται για το Παρίσι, το Μαρακές, τη Νέα Υόρκη και την Κωνσταντινούπολη.
Η τριμερής έκθεση θα είναι ανοιχτή καθημερινά (και στους τρεις χώρους) ως τις 31 Δεκεμβρίου, ενώ για την Κυριακή 24/9 έχει προγραμματισθεί σχετικό Διεθνές Workshop στο Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και την Τρίτη 26/9, στο Γενί Τζαμί, περφόρμανς του Μάριου Χατζηπροκοπίου με: "Σέ µιά ἄκρη τοῦ διαδρόµου": µια παραστασιακή διάλεξη για τον θρήνο και την αγάπη (βασιμένη στο "Μύρης Aλεξάνδρεια του 340 μ.X" τού Κ.Π. Καβάφη)...
Β. Χαρισοπούλου (ΑΠΕ – ΜΠΕ)
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου