Πήγα την επομένη της πρεμιέρας. Σειρά πρώτη, θέση επτά. Άριστη τοποθέτηση. Ορίζοντας ανοικτός προς τη σκηνή. Επάνω της αραδιασμένες δέκα- δώδεκα καρέκλες. Από ψηλά κρέμονται τρία κατεστραμμένα παράθυρα στραμμένα στο κοινό , σύμβολα της μαύρης εποχής που κουρέλιασε χειρότερα μια, ήδη, διάτρητη χώρα απ’ τις σφαίρες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κι ένα μισοφαγωμένο δάπεδο, πες μωσαϊκό βημάτων ανθρώπων εξουσίας, πολύπαθων μεταναστών- προσφύγων, ανταρτών – μελών του Δημοκρατικού Στρατού και, ασφαλώς, τρομαγμένων πολιτών-θυμάτων του εμφύλιου σπαραγμού (1945-1949).
Η παράσταση που έστησε η αξιόλογη σκηνοθέτις Πηγή Δημητρακοπούλου, ναι, αυτή που υπέγραψε μια από τις καλύτερες και πολυβραβευμένες τηλεοπτικές σειρές στα χρονικά της ιδιωτικής τηλεόρασης, το «Δέκα» του Μ. Καραγάτση, ξεκίνησε μ’ ένα εντυπωσιακό επεισόδιο. Είσοδος του θιάσου μοιρασμένου σε ζευγάρια πάνω σε χορευτικές φιγούρες της εποχής κι ένα δυνατό swing να ρυθμίζει τις αισθήσεις θεατών για χαλαρή διασκέδαση . Ξαφνικά , ένα τρομακτικό κροτάλισμα πολυβόλου όπλου παγώνει θίασο και κοινό.
Οι ίδιες εικόνες , φωτισμένες έξοχα από την Δήμητρα Αλουτζανίδου, εναλλάσσονται για ελάχιστα λεπτά κι έχουμε πια καταλάβει ότι βρισκόμαστε στη δίνη πολεμικής σύγκρουσης, εμφύλιας σύγκρουσης , ενώ οι δυο πλευρές μπορούν να ταυτιστούν στα μάτια μας με την τάξη των αστών της βεγγέρας και με κείνη του κυνηγητού , του κρυφτού και , συχνά, του θανάτου. Εμπνευσμένη έναρξη , αφορμή για να εντείνουμε προσοχή στην αφήγηση του θέματος που ακολούθησε πολύ γρήγορα.
Υπόθεση Πολκ. Θολή, μυστηριώδης, μπερδεμένη, αξεδιάλυτη μέχρι σήμερα.
«Μέσα από σπαραγμένες αλήθειες και πανίσχυρα ψέματα κρίνεται η μοίρα ενός αθώου. Και όλα, πάντα και παντού, αποφασίζονται Υπέρ Ελλάδος. Να χαθεί ένας άνθρωπος, να σωθεί μία χώρα». Σοφία Νικολαΐδου, συγγραφέας.
«70 χρόνια ακριβώς από τη δολοφονία του Τζορτζ Πολκ και τη σύλληψη του δημοσιογράφου Γρηγόρη Στακτόπουλου, οι πιθανότητες να μάθουμε τι συνέβη φαίνεται να εξανεμίζονται. Όσοι γνώριζαν πήραν το μυστικό στον τάφο τους. Ο Πολκ δολοφονήθηκε επειδή έγραφε την αλήθεια, ο Στακτόπουλος -ο Έλληνας Ντρέιφους- καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, επειδή μιλούσε αγγλικά. Θα μπορούσε να συμβεί σε οποιονδήποτε, θα μπορούσε να συμβεί και σήμερα. Έφταιγαν οι δικαστές, η χωροφυλακή, οι υπουργοί, ένα σάπιο σύστημα, ένα διεφθαρμένο καθεστώς , όλοι αυτοί μαζί; Τι σημασία έχει ;» Πηγή Δημητρακοπούλου, σκηνοθέτις.
Το τέλος του 1947 βρίσκει την Ελλάδα στο μέσον του Εμφυλίου Πολέμου. Έχουν προηγηθεί, στη διάρκεια της άνοιξης του ίδιου έτους , η «μεταβίβαση» της Ελλάδας από τη βρετανική στην αμερικανική σφαίρα επιρροής, μετά την εξαγγελία του δόγματος του Αμερικανού προέδρου Χάρι Τρούμαν για την παραχώρηση οικονομικής βοήθειας σε Ελλάδα και Τουρκία, αλλά και οι σκληρές ένοπλες αναμετρήσεις ανάμεσα στην εθνική κυβέρνηση και τον στρατό των ανταρτών. Οι τελευταίοι, μάλιστα, είχαν αποφασίσει στις 12 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο της 3ης Ολομέλειας, την υλοποίηση του στρατιωτικού επιχειρησιακού σχεδίου «Λίμνες», που προέβλεπε τη δημιουργία τακτικού στρατού προσδοκώμενης δύναμης 50.000-60.000 ανδρών σε μια προσπάθεια ολοκληρωτικής αντιπαράθεσης με τους αντιπάλους τους. Μπαίνοντας στο 1948 ήταν δεδομένο ότι το σχέδιο αυτό επρόκειτο να δοκιμαστεί και να κριθεί στην πράξη.
Φέτος , επιχειρήθηκε το άνοιγμα του φάκελου της υπόθεσης Πολκ από μεταπτυχιακούς φοιτητές του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Επικοινωνίας με τη βοήθεια των πολιτών, στην ημερίδα "Δολοφονία Πολκ - Eπιστροφή στην Ψηφιακή Εποχή - 70 χρόνια μετά» στις 25 Μαϊου στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας ελευθερίας του τύπου. Παρότι υπάρχει υλικό από εισηγήσεις ερευνητών, δημοσιογράφων, στελεχών κυβέρνησης, πολιτών και σε ψηφιακή μορφή, δεν έχω καταφέρει να αποκομίσω σαφές συμπέρασμα. Επειδή, όπως σωστά επισημαίνει η σκηνοθέτις στο σημείωμά της, η μόνη δυνατότητα δικαιοσύνης για τα αδικοχαμένα φαντάσματα της ιστορίας είναι η μνήμη και η επαγρύπνηση για να προλάβουμε το τωρινό ή αυριανό έγκλημα που, αλίμονο, είναι βέβαιο ότι συντελείται ή θα συντελεστεί κάπου δίπλα μας και πάντα «υπέρ Ελλάδος».
Η σκηνοθέτις στην παράσταση του Κ.Θ.Β.Ε δούλεψε πάνω στο έργο της φιλολόγου συγγραφέως Σοφίας Νικολαίδου, έχοντας ένα μη θεατρικό κείμενο, παρότι διάβασα ότι το συγκεκριμένο αποτελεί την πρώτη θεατρική δουλειά της. Η δομή του ήταν ξεκάθαρα αφηγηματική, όπως ιστορική καταγραφή γεγονότων, χωρίς διαλόγους και δράση ούτε ανήκει σε θεατρικό μονόλογο. Η Πηγή Δημητρακοπούλου μοίρασε το κείμενο σε επτά εξαιρετικούς ηθοποιούς , οι οποίοι κινήθηκαν σε όλη τη σκηνή, ακόμα και στα διαζώματα θέσεων, αναπαρέστησαν- όσες φορές χρειάστηκε- χαρακτήρες που μνημονεύονταν σε παρελθόντα χρόνο , ενώ έδρασαν, όσο το κατάφερε η σκηνοθεσία, σε χρόνο ενεστώτα.
Δραματοποίηση σκηνών ελάχιστη. Πράγματι, στην πολυφωνική αφήγηση όλων των ανθρώπων που είδαν τη ζωή τους να θρυμματίζεται, επειδή μια ιδεολογία έπρεπε να επιβεβαιώσει την ισχύ της, η Πηγή Δημητρακοπούλου κατάφερε να δώσει – έστω αφηγηματικά- διακριτό ρυθμό και σαφήνεια στα πρόσωπα, είδε θύτες και θύματα μαζί, ως κρίκους μιας κοινής αλυσίδας αφανισμένων , όπως δηλώνει η ίδια, κερδίζοντας το προσωπικό της στοίχημα στην παράσταση. Προσωπικά, μου έλειψε μια μουσική συνοδεία που θα ενέτεινε συναισθηματικές κορυφώσεις αλλά αρκέστηκα στις ικανότητες της ξεχωριστής Σοφίας Καλεμκερίδου να «γεμίζει» κενά με την ποντιακή της διάλεκτο και τα μοιρολόγια της.
Δείτε την παράσταση. Θυμηθείτε την υπόθεση οι παλιοί, μάθετέ την οι νέοι. Βρισκόμαστε τρία χρόνια μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με την Ευρώπη να μετράει τις πληγές της και τον πρόεδρο Τρούμαν να δηλώνει ότι θα υποστηρίξει οικονομικά Ελλάδα και Τουρκία για να αποτρέψει την επιρροή της ανερχόμενης Σοβιετικής Ένωσης.
Για τη δολοφονία του δημοσιογράφου, ο οποίος φαίνεται να είχε εισχωρήσει σε πολιτικά άδυτα που τον κατέστησαν "ανεπιθύμητο" για πολλούς, η επίσημη ετυμηγορία του Δικαστηρίου Θεσσαλονίκης κατέρρευσε σα χάρτινος πύργος με το πέρασμα των δεκαετιών. Σ’ αυτήν, διατυπωνόταν ρητά ότι τον Τζορτζ Πολκ δολοφόνησαν οι κομμουνιστές Βαγγέλης Βασβανάς και Αδάμ Μουζενίδης με τη βοήθεια του δημοσιογράφου Γρηγόρη Στακτόπουλου. Το βασικό τους κίνητρο, προσέθετε το Δικαστήριο, ήταν να δείξουν στην Αμερική ότι το καθεστώς που υποστηρίζουν στην Ελλάδα, εννοώντας την τότε κυβέρνηση, ήταν εγκληματικό.
Τα πράγματα όμως δεν ήταν ακριβώς έτσι. Δεκαετίες μετά, με νέα στοιχεία να έρχονται στο φως, όσο η Ελλάδα ορθοποδούσε, αποδείχτηκε ότι ο φερόμενος ως δολοφόνος Μουζενίδης έφθασε στη Θεσσαλονίκη δύο ημέρες μετά τη δολοφονία, ενώ ο Βασβανάς δεν τοποθετείται στο σημείο του εγκλήματος. Πράγμα που καθιστά αδύνατη την τέλεση της δολοφονίας από τους καταδικασθέντες ως ενόχους, σύμφωνα με τη δημόσια κριτική που έχει ασκηθεί στην υπόθεση.
Ακόμη, η επιστολή του θύματος Τζορτζ Πολκ, που εμφανίστηκε ως πειστήριο στη δίκη, αποδείχτηκε πλαστή.
Για την υπόθεση έχουν γραφτεί πολλά στο πέρασμα των ετών και αποτελεί γρίφο για όλους τους νέους δημοσιογράφους, αλλά και για πολίτες που αναζητούν την αλήθεια και τη δικαίωση μιας ελεύθερης φωνής που σίγησε άδικα.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία- Δραματουργική επεξεργασία: Πηγή Δημητρακοπούλου, Σκηνικά-Κοστούμια: Κώστας Παππάς, Μουσική: Μπάμπης Παπαδόπουλος, Κίνηση: Αλέξης Τσιάμογλου, Φωτισμοί: Δήμητρα Αλουτζανίδου. Βοηθοί σκηνοθέτη: Κατερίνα - Μάγια Ανδριανού, Κική Στρατάκη. Βοηθός σκηνογράφου: Μαρίνα Κελίδου, Φωτογράφιση παράστασης: Τάσος Θώμογλου, Οργάνωση παραγωγής: Μαρία Λαζαρίδου
Παίζουν με αλφαβητική σειρά: Έφη Δρόσου (Η αμερικανίδα μητέρα), Σοφία Καλεμκερίδου (Η Πόντια μάνα), Γιώργος Κολοβός (Ο δικηγόρος), Χρήστος Παπαδημητρίου (Ο Άγγλος διπλωμάτης), Ιωσήφ Πολυζωίδης (Ο ταγματάρχης), Μαριάννα Πουρέγκα (Η χήρα του Αμερικάνου), Γιάννης Τσεμπερλίδης (Ο αντάρτης ξάδελφος). Χορός: Νικόλαος Κουσούλης, Φανή Ξενουδάκη, Κική Σταθάκη.
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη στις 6 μ.μ. (και με αγγλικούς υπέρτιτλους), Πέμπτη - Παρασκευή-Σάββατο στις 9.15 μ.μ., Κυριακή στις 8 μ.μ.
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου